Түмсүөххэ, бииргэ буолуохха
Бу күннэргэ Үөһээ Бүлүү улууһун «Кэнтик нэһилиэгэ» МТ дьаһалтата уонна култуура киинин үлэһиттэрэ, норуот көҕүлээһинин өйүүр бырагыраама чэрчитинэн, нэһилиэк уопсай мунньаҕын ураты быһыылаахтык, бырааһынньык кэриэтэ, тэрийдилэр. Бу туһунан нэһилиэк аҕа баһылыга Валерий Николаев кэпсиир:
— Биһиги бу бырагыраама Саха Сиригэр тэриллиэҕиттэн, 2017 сылтан кыттабыт. Нэһилиэнньэ олус көхтөөх. Үгүс элбэх сайдыы, тупсуу барда. Сиһилии сырдаттахха, кэнтиктэр бу бырагыраамаҕа сэттис сылын кытталлар, алта төгүл куонкуруска кыайыылаах таҕыспыппыт. 2017 сыллаахха бырагырааманан грант ылан, бөһүөлэк иһинээҕи Николаев уулусса саҥардыытыттан саҕалаабыппыт. 2018-2019 сылларга эмиэ ити бырагыраамаҕа кыттан, бастакы уочарат сытыытык турар кыһалҕалары быһааран, салгыы Киров, Аммаев, Таежнай, Лесная, «Воинов Тумусовых», Таркаев буорунан буурҕайа сытар киин уулуссалары өрөмүөннээн, чөлүгэр түһэрбиппит. Оттон 2020-2021 сылларга уонна быйыл Олоҥхо ыһыаҕар, Саха АССР 100 сылыгар бэлэмнэнэн, үс сыл устата, норуот маастардарыгар аналлаах, аатырыан аатырар, ураты көстүүлээх, дьон-сэргэ сөбүлээн сылдьар, «Уус нэһилиэгэ» диэн ааттаан, ыһыахтыыр сиргэ ыһыах ыһар, көргө-нарга ыҥырар хорчуоппа миэстэтэ, саҥа ураһалар, быыстапка павильона, дьон олорор трибуната, нэһилиэккэ киирии аарка, аар баҕах сэргэ, киирэр аан тимир боруотата, ыһыахтыыр сир күрүөлээһинэ тутуллубуттара. Олоҥхо ыһыаҕар туһуламмыт икки түһүмэхтээх бырайыакпыт ситэн, олоххо киирэн, СӨ Ил Дархана Айсен Николаев өбүгэлэрин Ытык сиригэр ыалдьыттаан, өрөспүүбүлүкэ араас уустарын кытта тимири таптайбыта. Ону тэҥэ, дойдубутугар сиригэр саха кутугар чугас рок-муусука бэстибээлэ тэриллэн ыытыллыбыта күн бүгүҥҥэ диэри ыалдьыттаан ааспыт дьон-сэргэ ортототугар сылаас тылларынан ахтыллар.
Нэһилиэк ис-тас көстүүтэ, инфраструктурата хас биирдии ыалдьыкка сөҕүү-махтайыы, хайҕааһын, холобур туттуу санаатын, үтүө өйдөбүлү хаалларар Ити курдук, ылыммыт тэтими ыһыктыбакка, быйыл үүнэр көлүөнэ туһугар туһалааҕы, кэскиллээҕи хааллараары бу бырагыраамаҕа эмиэ кыттарга быһаарынныбыт. Нэһилиэк уопсай мунньаҕа урукку Комсомол уонна кэлэн иһэр Норуот сомоҕолоһуутун бырааһынньыктааҕы күннэригэр түбэстэ. Ырыа, үҥкүү аргыстаах нэһилиэк тэрилтэлэрин уонна түмсүүлэрин икки ардыларыгар «Кыайыы төрдө – сомоҕолоһууга» диэн хор, ырыа уонна үҥкүү күрэҕин тэрийдибит. Күрэххэ алта хамаанда бары көхтөөхтүк уонна түмсүүлээхтик бэлэмнэнэн кэлбиттэрэ дьон сүргэтин көтөхтө.
Билигин нэһилиэк сүрүн кыһалҕата — ыраах сытар оттуур ходуһаларга тиийэр үрдүк буор суолларын саҥардыы буолар. Сэбиэскэй Сойуус, холкуос, сопхуос кэминээҕи оҥоһуллубут үрдүк суол билигин отчуттарга эрэ буолбакка, сир аһын хомуйааччыларга харгыстары үөскэтэр. Ол курдук, мунньах ылыммыт быһаарыытынан, үс бырайыактан, Дьаҥнаах—Тыымпы оттуур ыраах сытар ходуһа суолун өрөмүөннээһин элбэх куолаһы ылбыта. Дьэ, чахчы, «Кыайыы төрдө – сомоҕолоһууга» диэн мээнэҕэ этиллибэтэх эбит. 2 мөл. солк. суумалаах бырайыакка нэһилиэнньэттэн итэҕэһэ суох 60 тыһ. солк., оттон тэрилтэлэртэн уонна урбаанньыттартан 300 тыһ. солк. хомулларга бары биир киһи курдук, судаарыстыба субсидиятыгар кыттыһарга быһаарыннылар. Түгэнинэн туһанан, туох баар саҕалааһыннарбытыгар, бачымнарбытын өйүүр-өйдүүр биир дойдулаахтарбар барҕа махталбын тиэрдэбин.
Алтыс сылын — тупсарыы, саҥардыы
Норуот көҕүлээһинин өйүүр бырагыраама үлэлээбитэ быйыл алтыс сыла. Бу кэм устата өрөспүүбүлүкэ тыа сирин олохтоохторо куонкуруһунан субсидия ылары ситиһэннэр, нэһилиэктэрин ис-тас көстүүтүн тупсарыыга туһаннылар. Үүнэр сылга ыытыллыахтаах үлэлэргэ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн барыта 500 мөл.солк. үп ороскуоттаныаҕа.
Санаттахха, бу куонкуруска кэнтиктэр эрэ буолбакка, бүтүн өрөспүүбүлүкэ оройуоннарын бары нэһилиэктэрэ кытталлар. Докумуон хомуйуута алтынньы 17 күнүттэн саҕалаан сэтинньи 15 күнүгэр диэри ыытыллар. Сайаапканы бастаан, электроннай ньыманан, «One Click Yakutia» биир тиһик саайка ыйыллыбыт болдьоххо угаллар, оттон салгыы кумааҕы докумуоннары тиһэн, СӨ Үп министэристибэтигэр илдьэн биэрэллэр. Саха сиригэр бырагыраама норуот сэҥээриитин ылар: тыа сирин олохтоохторо тутуу матырыйаалыгар үп-харчы хомуйуутугар көхтөөхтүк кытталлар, ол түмүгэр сыл ахсын олоххо киирбит сөҕүмэр бырайыактар ахсааннара өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн элбии турар.
Куонкурус туһунан сиһилии суруйдахха, маннык. Бырайыагы көҕүлээччилэр олохтоохтор ордук туохха болҕомтолорун ууралларын куоластааһын түмүгүнэн быһаараллар. Чуолаан оҕо уонна спорт былаһааккаларын тутуу, бөһүөлэк иһинээҕи суолу-ииһи оҥоруу, култуура эбийиэктэрин өрөмүөннээһин, киин ититэр систиэмэни, уу сайыҥҥы ситимин тардыы курдук араас таһымнаах үлэлэр тыа сирин олохтоохторун ордук интэриэһиргэтэллэр.
СӨ Ил Дархана Айсен Николаев этиитинэн, норуот көҕүлээһинин хамсааһыннара «Төрөөбүт куоратым уонна нэһилиэгим» өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраама иһинэн биир тиһиккэ түмүллүбүтэ. 2020 с. ахсынньы 1 күнүнээҕи 1542 №-дээх ыйааҕынан, өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыакка «Тупсаҕай куорат эйгэтин үөскэтии», «Тыа сирин кэлимник сайыннарыы», «Олохтоох көҕүлээһиннэри өйүүр бырагыраама» уонна «Мин Сахам сирэ XXI үйэҕэ» үтүө дьыала хамсааһыннара киирбиттэрэ. Үбүлээһинэ түөрт былаас эркиниттэн хааччыллар: федеральнай, судаарыстыбаннай, муниципальнай бүддьүөттэртэн уонна нэһилиэнньэ көмөтүнэн.
— Бырагыраама көмөтүнэн тыа сирин олохтоохторо ордук тыын суолталаах бырайыактары – саҥа оҕо уонна спортивнай былаһааккалары туруорууну, суолу-ииһи саҥардыыны, инфраструктура эбийиэктэрин өрөмүөннээһини, пааматынньыктары чөлүгэр түһэриини, уу уонна сылааһынан хааччыйыыны бэйэлэрэ көҕүлээн талаллар, — диир Айсен Николаев.
Бары саҕалааһыннаргытыгар ситиһиилэри баҕарабыт. Нэһилиэнньэ олоххо көхтөөх сыһыанынан, бэйэ көҕүлээһининэн эрэ олоҕун тупсарар, сыалын ситиһэр, баҕа санаатын толорор кыахтаах.
-
64
-
8
-
0
-
0
-
0
-
0
