Общество

Көрсүһүү баай устуоруйалаах Баайаҕа нэһилиэгэр, “Мандар Уус” саха олоҕун-дьаһаҕын кэлим түмэлин балаҕаныгар арылынна. Итэҕэл ирдэбилинэн от дыргыл сытынан ыраастанан,  Семен Иванов көмүлүөк оһоххо уот оттон, алаадьынан айах тутан, сиэлинэн күндүлээн алгыс этэн, икки улуус тэрээһинэ сиэри-туому тутуһууттан саҕаланна.

 Итии чэйдээх, эгэлгэ астаах сандалы тула билсиһэн, сыал-сорук туруоруммут үлэ хайдах барыахтааҕын быһаарыы кэннэ, саха саҥалаах тумус туттар киһибит Мандар Уус аатынан түмэлгэ экскурсияҕа сырыттыбыт. Иккис  үйэтин устуоруйа кэрэһитэ буолан турар оскуола саҥардыллан, баай устуоруйалаах нэһилиэги эбии байытан, саҥа тыыннанан түмэл буолбут ытык дьиэҕэ, үйэлэр кирбиилэрин салгынын илдьэ сылдьар түмэл хосторунан экскурсовод Ольга Макарова кэпсээнин дуоһуйа иһиттибит. Санатан суруйдахха, бастакы үрдэллээх сэбиэскэй оскуола дьиэтин Гаврил Чахов маастардааһынынан, Савва Андросов, Игнатий Максимов, Ксенофонт Максимов, Николай Максимов туппуттара. Оскуоланы учуутал Дмитрий Муксунов туруорсан туттарбыта.

Салгыы “Мандар Уус” кыһатын салайааччыта Прасковья Бурнашева өрөспүүбүлүкэ тимирин уустара, ыччат дьон мустан уус кистэлэҥэр уһуйуллар киин үлэтин-хамнаһын билиһиннэрдэ. Улууска бастакынан модельнай библиотека аатын сүкпүт филиал сэбиэдиссэйэ Александра Кустурова кинигэ үйэтитии биир тутаах көрүҥэ буоларын туоһулаан, кинигэ хомуйан оҥорооччулар кинигэлэрин быыстапкатынан, истиэндэнэн кэпсээн сырдатта. Кырдьаҕас Баайаҕа улууспутугар үөрэҕи, сайдыыны тарҕатыыга улахан кылааты киллэрсибит сиринэн биллиэн биллэн, нэһилиэк үрдүк томторугар кииннэнэн түмэл, дьаһалта, библиотека, кулууп, култуура-успуорт комплекса уо.д.а. элбэх хайысхалаах тэрилтэлэр кииннэрэ тутулланнар, олохтоохтору, ыалдьыттары көрсөргө, үлэлииргэ олох табыгастаах эбит диэн ахтан ааһыахха.

​

Икки улуус аҕам саастаахтарын көрсүһүүтүн сирэй көрсөр, түбүгүрэр түбүк Баайаҕа нэһилиэгин бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлигэр Маргарита Егороваҕа сүктэриллэн, онуоха Сэбиэт чилиэннэрин, тэрилтэ үлэһиттэрин бииргэ үлэлээһиннэринэн, олус үчүгэйдик, сэргэхтик ааста. Байаан тыаһынан доҕуһуолланан ырыа, үҥкүү нүөмэрдэрин эҕэрдэлэрин кэнниттэн, “Аҕам саастаахтары кытта үлэ: бүгүҥҥүтэ, сарсыҥҥыта” төгүрүк остуолу Маргарита Егорова иилээн-саҕалаан ыытта.

Билэрбит курдук, аҕам саастаах көлүөнэ олох муудараһын, олох тутулун кэмин кэрэһиттэрэ буолан, үлэҕэ, үөрэххэ холобур буолар дьоннорбут. Кинилэр көлүөнэ көлүөнэни ситимниир сүбэһит буолар, баар олоҕу тэҥинэн ылсан салайсар дьоммут. Аммалар уон биир буолан, Амма, Болугур, Соморсун, Мээндиги, Бөтүҥ нэһилиэктэртэн мустан кэлбиттэр. Таатта улууһун аҕам саастаахтарын, бэтэрээннэрин сатабыллаахтык салайар Маргарита Попова, Тыараһа нэһилиэгин бэрэссэдээтэлэ Татьяна Огонерова, Алдан нэһилиэгин бэрэссэдээтэлэ Анна Тарабукина нэһилиэк аҕам саастаахтара, бэтэрээннэр олох үөһүгэр сылдьан сыаллаах үлэни  ыыталларын, дьарык оҥостон хас даҕаны хайысханан интириэстэринэн түмсүүлэр үлэлииллэрин, анал дьайыыга биэнсийэлээхтэр улахан күүс буолан биир дойдулаахтарбытыгар таҥас тигэллэрин, харысхал сиэккэлэри оҥороллорун сырдаттылар. Ыыппыт, ыытыллар үлэлэри  хаартыскаларынан   бигэргэтэн слайданан көрдөрдүлэр.

Таатта нэһилиэгин бэрэссэдээтэлэ Мария Бондарева өбүгэ үгэһинэн үрүмэ астааһыны уонна хатарба  иҥиир оҥоһуутун кэпсээтэ, мустубут дьону   күндүлээтэ. Мария Егоровна ытык сирдэргэ, улуустар кыраныыссаларыгар томтор курдук буолуор диэри алаадьы уурары тохтотон, бу үрүҥ астан оҥоһуллубут астар өлүүскэлэрин ууран, таммалатан ааһыахха сөбүн сүбэлээтэ.

​Амма улууһун Президиумун бэрэссэдээтэлэ Мария Захарова улууска ыытыллар үлэни таһынан, эти-хааны чэбдигирдэр, өйү сайыннарар туһалаах дьарыкка уһуйар, санааны бөҕөргөтөр лааҕыр тэрийии курдук олус наадалаах сүүрээни тэрийбиттэрин кэпсээн, сэҥээриини ылла. Өттүк харалаах, илии тутуурдаах кэлэн, аммалары сэһэнниир кинигэлэринэн байдыбыт. Ыалдьыттарбыт кэрэ да куоластаах ырыаһыттардаахтарын билиһиннэрэн, Антонина Степанова (Соморсун), Александра Андреева (Амма), Николай Гурьев (Амма) тойугунан, ырыанан эҕэрдэлээтилэр.

​Бу курдук инникитин икки улуус бииргэ үлэлэһэргэ бэлэммитин биллэрэн, сэргэх күнү атаардыбыт.

Сааскы былдьаһыктаах күннэргэ айаммыт табыллан, икки өттүттэн үчүгэй илиилээх суоппардарга түбэһэн кэлэ-бара сырыыбыт көнө, сымнаҕас буолла. Онон суоппардарбытыгар Федот Андросовка, Егор Бессоновка  ис сүрэхтэн махтанабыт. Өрүү даҕаны барыбытыгар олох, айан, үлэ табылла турдун.

Вера Канаева, Ытык Күөл